İşverenlerin Çalışanlarına Yılda 270 Saatten Fazla Mesai Yaptırmasının Sonuçları

Sirküler No: 42

Mahmut Akman

İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı

25 Kasım 2019

4857 sayılı İş Kanunu ve ikincil mevzuatına göre, işverenlerin çalışanlarına yılda 270 saatten fazla mesai yaptırmalarının çeşitli sonuçları bulunmaktadır. Aşağıda, fazla mesaiye ilişkin idari para cezası uygulama nedenleri ve ilgili hususlar detaylandırılmıştır:

1.

Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmemesi:

İşveren, fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemediğinde idari ceza ile karşılaşır.

2.

Serbest Zamanın Kullandırılmaması:

İşçiye, hak ettiği serbest zamanı 6 ay içinde kullandırmamak, idari para cezası gerektirir.

3.

İşçi Onayı Alınmadan Fazla Çalışma:

Fazla saatlerde çalışmak üzere işçinin onayını almamak, yaptırımları beraberinde getirir.

4857 sayılı Kanun’a göre, yıllık azami fazla çalışma süresi 270 saat olarak belirlenmiştir ve bu limit bireysel veya toplu iş sözleşmeleri ile aşılamaz. 270 saati aşan çalışmalar ve fazla mesai ücretinin ödenmesi ile ilgili mevzuatta açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 15.05.1997 tarihli kararına göre, yılda 270 saati aşan fazla çalışma ispatlandığında, işçi yalnızca bu fazla çalışma için ücret talep edebilir.

Fazla mesai ücreti, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 artırılarak hesaplanmalıdır. 4857 sayılı Kanun’un 102. maddesinin (c) bendine göre, işveren, fazla çalışmaları için ödemelerde bulunmadığında (2019 yılı için) işçi başına 416,00 TL idari para cezası alınır. Eğer işveren, işin düzenlenmesine ilişkin 104. maddeyi ihlal ederse, bu durumda işyeri bazında (2019 yılı için) 2.292,00 TL ceza uygulanır.

Ayrıca 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 33. maddesinin 5. fıkrasına göre, toplu iş sözleşmelerine yıllık 270 saatten fazla çalışma süresi eklenemez. Yargıtay, 270 saati aşan fazla mesailerin yalnızca ücretlendirme açısından değerlendirildiğini belirtmiştir.

Sonuç olarak, 270 saatlik fazla çalışma süresinin aşılması durumu, işverenler için önemli hukuki sonuçlar doğurabilir. İşverenlerin, işçi haklarını korumak adına dikkatli olmaları ve yasal düzenlemelere uymaları önemle tavsiye edilir.